اثر افزایش قیمت حامل های انرژی بر صادرات بخش صنعت در ایران

در اقتصاد متکی به نفت ایران، نوسانات قیمت جهانی نفت، کاهش ذخایر نفتی، بالارفتن هزینه های استخراج و بی اطمینانی نسبت به آینده بازارهای جهانی نفت، می تواند در درآمدهای ارزی و به تبع آن در رشد و توسعه اقتصاد کشورمان اختلال ایجاد کند. مشکلاتی از این دست، در کنار نقش ویژه صادرات در رشد و توسعه اقتصادی کشورها سبب شده، که متنوع سازی صادراتی و توسعه صادرات غیرنفتی به ویژه صادرات بخش صنعت از اهمیت مضاعفی برخوردار شود و از آن به عنوان پیش شرط توسعه پایدار یاد شود. متنوع سازی صادراتی موجب کاهش نوسانات درآمدهای صادراتی می شود. منظور از متنوع سازی صادرات توسعه ترکیب کالاهای صادراتی یک کشور از کالاهای اولیه به سمت کالاهای صنعتی می باشد. در جهت موفقیت سیاست های توسعه صادرات، این سیاست ها می بایست در راستای بهره مندی از مزیت های نسبی طرح ریزی شود و یکی از اصلی ترین عوامل ایجاد مزیت نسبی، برخورداری از عوامل تولید می باشد. بر مبنای نظریات تجارت بین الملل، کشورها به تولید و صادرات کالاهایی می پردازند که دسترسی فراوان به عوامل تولید مورد نیاز این کالاها داشته باشند. کشور ایران دارای منابع عظیم انرژی می باشد و دسترسی به نهاده انرژی با قیمت پایین سبب شده که مصرف سرانه انرژی در بخش تولید نیز مانند بخش مصرف بالا باشد. در واقع برخورداری از منابع فراوان انرژی سبب شده که بسیاری از صنایع با اتکا به قیمت پایین انرژی و با استفاده از روش های انرژی بر اقدام به تولید و صادرات کالا می کنند به همین دلیل حساسیت زیادی نسبت به تغییرات قیمت انرژی وجود دارد. به این ترتیب هدف از این مطالعه بررسی اثر تغییر قیمت حامل های انرژی بر صادرات بخش صنعت و همچنین میزان صادرات صنایع مختلف می باشد. از آنجا که بیش از 75% از کل انرژی مصرفی در بخش صنعت مربوط به سه حاملِ برق، گاز طبیعی و نفت کوره می باشد، لذا این سه حامل برای بررسی میزان اثرپذیری صادرات به کار گرفته شده اند. بررسی ارتباط میان قیمت های انرژی و میزان صادرات صنعتی با استفاده از مدل های ardl و var نشان می دهد که قیمت انرژی بر میزان صادرات صنعتی تاثیر منفی دارد به علاوه بررسی شوک قیمت انرژی در مدل var نیز وجود این اثر را تایید می کند. اثر تغییر قیمت انرژی بر صنایع مختلف نیز در قالب مدل panel data مورد آزمون قرار گرفته است. نتایج این مدل نشان می دهد که با افزایش میزان برونگراییِ صنایع، میزان اثر منفی قیمت انرژی بر صادرات افزایش می یابد.